Nima Sanandaji "Mit Skandynawii czyli porażka polityki trzeciej drogi" - recenzja

Nie raz nie dwa można słyszeć jakim to wzorem do naśladowania w kwestii polityki gospodarczej i społecznej są państwa skandynawskie. Apologeci interwencyjnej roli państwa wychwalają rolę "państwa dobrobytu" opartego o wysokie podatki i świadczenia socjalne. Nima Sanandaji opierając się o twarde dane rozbija ten mit w drobny mak.

Jest to zdecydowanie książka dla tych, którzy chcieliby przekonać się czy racją jest twierdzenie, jakoby możliwym był rozwój gospodarczy i podnoszenie warunków życia w tzw. "welfare state".  Okazuje się, że większość z wychwalaczy skandynawskiego modelu funkcjonowania państwa i gospodarki nie rozumie co on tak na prawdę oznacza, dlaczego było możliwe jego stworzenie i nie wie, że jest to potwór pożerający samego siebie.

Jasno, precyzyjnie i czytelnie, podając na dowód twarde dane, autor rozprawia się z kolejnymi iluzjami co do gospodarek krajów takich jak Szwecja, Norwegia, Dania czy Finlandia. Wskazuje, że budowa "państwa dobrobytu" w latach siedemdziesiątych była możliwa tylko i wyłącznie dzięki kulturze pracy i liberalizmowi gospodarczemu, które były obecne w tych krajach na przełomie XIX i XX wieku. Rozbudowa socjalistycznego modelu państwa, doprowadziła de facto do stagnacji i nie przyczyniła się w żaden znaczący sposób do poprawy warunków życia ludzi. Sprawiła przy tym, że wytworzyła się kultura "życia na socjalu" i eksploatacji państwa, które z absurdalnie wysokimi podatkami przestaje mieć już kogo grabić.

Okazuje się, że większość dużych przedsiębiorstw w krajach skandynawskich powstała  przed wprowadzeniem socjalistycznej polityki "trzeciej drogi", a od lat siedemdziesiątych liczba nowo zakładanych przedsiębiorstw gwałtownie spadła. Sami zaś założyciele wielkich firm wynieśli się z ojczystych krajów. Jeszcze w 1975 roku Szwecja była czwartym najbogatszym krajem na świecie, ale już w połowie lat dziewięćdziesiątych spadła na trzynaste miejsce. Rejestrowane i ukryte bezrobocie jest gigantyczne, a odsetek ludzi pozostających na utrzymaniu jakiś form pomocy państwa znacznie przewyższa inne kraje. Wysoki odsetek niepracujących ze względów "zdrowotnych" stoi w znaczącym kontraście do wydłużającej się długości życia i jakoby doskonałym stanie opieki zdrowotnej w tych krajach.

Jednocześnie przy zwiększającej się liczbie ludności, wskaźnik powstawania nowych miejsc pracy netto w sektorze prywatnym jest np. w Szwecji bliski zeru. Rosnąca rzesza ludzi pozostaje zatrudniona czy to w sektorze państwowym, czy też utrzymuje się z zasiłków. Coraz mniej jest jednak tych, którzy w stanie lub są chętni  płacić podatki aby utrzymywać ten moloch.

Problem polega na tym, że system podatkowy konstruowany jest w sposób taki aby większość podatków była ukryta przed zwykłym człowiekiem. Społeczeństwo więc myśli, że jest opodatkowane niżej niż w rzeczywistości kiedy doliczy się wszystkie daniny płacone przez pracodawców i podatki pośrednie.

Jednocześnie porównując dane z różnych krajów dochodzi się do wniosku, że poziom życia w krajach nordyckich nie jest w cale zasługą tej socjalistycznej polityki. Autor przytacza dane, z których wynika, że dokonuje się on niemal wbrew obciążeniom podatkowym. 

Autor rozbija także mit o równości płci. Gdy przeanalizuje się dobrze dane, to dochodzi się do wniosku, ze nierówności są nawet większe niż w innych krajach.

Co ciekawe, system stworzony w Skandynawii jest atrakcyjny dla polityków. Nie dziwi więc, że próbuje się go naśladować, co kończy się niespecjalnie dobrze. Co więcej, same kraje skandynawskie odchodzą od dotychczasowej polityki liberalizując gospodarkę i obniżając opodatkowanie. Nie są one bowiem żadnym wyjątkiem od praw ekonomii, święciły one sukcesy na początku XX wieku kiedy aparat państwowy był mniej rozbudowany i to w oparciu o te sukcesy i specyficzne cechy kulturowe ówczesnych pokoleń (połączone z zasobami surowcowymi w przypadku Norwegii) były w stanie stworzyć i dosyć długo utrzymywać bardzo kosztowny i opresyjny system społeczno-gospodarczy. 

Mit państwa dobrobytu upada także kiedy spojrzy się nań przez pryzmat poziomu zadowolenia z życia i chęci do posiadania potomstwa. Okazuje się, że w krajach, w których posiadanie i wychowanie dzieci jest najbardziej wspierane, rodzi się ich coraz mniej.

Mamy zatem opartą o dane empiryczne analizę pokazującą, że historia skandynawskiego sukcesu była stworzona zanim, wprowadzono w latach sześćdziesiątych politykę "państwa dobrobytu", które zdusiło przedsiębiorczość i chęć działania w społeczeństwach tworząc rzesze ludzi uzależnionych od socjalu. Autor w przystępny i czytelny sposób wykłada swoje tezy. Książkę czytało mi się naprawdę dobrze i szybko, a zawarte w niej tabele statystyczne dobrze ilustrowały omawiane kwestie. polecam tę książkę wszystkim, którzy chcą wyrobić sobie zdanie i mieć argumenty na dyskusję z ignorantami marzącymi o "skandynawskim modelu społeczno-gospodarczym".

Mit Skandynawii czyli porażka polityki trzeciej drogi

Obalenie mitu o wyjątkowości społeczno-gospodareczej polityki krajów skandynawskich.

Autor: Nima Sanandaji

Wydawca: Fijorr publishing

Data wydania: 2016

ISBN: 987-83-64599-25-5

Mit Skandynawii czyli porażka polityki trzeciej drogi.

Nima Sanandaji "Mit Skandynawii czyli porażka polityki trzeciej drogi" - recenzja

Oparta o dane empiryczne analiza pokazująca, że historia skandynawskiego sukcesu była stworzona zanim, wprowadzono w latach sześćdziesiątych politykę "państwa dobrobytu", które zdusiło przedsiębiorczość i chęć działania w społeczeństwach tworząc rzesze ludzi uzależnionych od socjalu. Autor w przystępny i czytelny sposób wykłada swoje tezy.

Written by: Przegląd Finanansowy

Date published: 10/01/2018

5